Հաճախ առօրյա կյանքում որոշ չափումներ կամ հաշվարկներ կատարելիս ստանում ենք տասնորդական թվեր, մինչ դեռ մեզ այդքան ճշգրտություն անհրաժեշտ չի։ Այդ պատճառով էլ տասնորդական կոտորակները կլորացնում ենք։
Օրինակ՝
Բոլորին ծանոթ է իրավիճակը, երբ խանութում գնված ապրանքների գինը կազմում այսպիսի տասնորդական թիվ, ինչպսին է 1560,851 դրամը։ Իհարկե մենք չենք կարող վճարել ճշգրիտ գումարը, և կլորացնում են թիվը։
Գոյություն ունեն թվերի կլորացման մի քանի տարբերակ՝ պակասորդով, հավելորդով ևն․․․․․․
Պակասորդով կլորացման դեպքում տրված թիվը փոխարինում ենք ավելի փոքր թվով: Այդ պատճառով ասում են, որ կլորացումը կատարվեց պակասորդով մինչև տասնորդականների կարգը։
Օրինակ՝ 538,816 թիվը կարելի է կլորացնել նաև պակասորդով , կստանանք 538,8։
538,816 հավելուրդով՝ համարելով, որ 538,816≈538,9: Այս դեպքում մոտավոր թիվը կստացվի տրվածից մեծ:
Մինչև տվյալ կարգը հավելուրդով կլորացման ժամանակ բոլոր թվանշանները, որոնք թվի գրառման մեջ գրված են տվյալ կարգից աջ, փոխարինվում են զրոներով, իսկ տվյալ կարգի թվին գումարվում է մեկ:
Մենք կատարեցինք նույն թվի կլորացում երկու եղանակներով՝ 538,800=538,8, 538,816≈538,9:
Նախընտրելի է այն կլորացումը, որի ժամանակ ստացված թիվը տրվածից հնարավորինս քիչ է տարբերվում (դիտարկված օրինակում նախընտրելի է կլորացումը պակասորդով): Դրա համար պետք է վարվել հետևյալ կերպ՝
1) եթե թվի գրառման մեջ տվյալ կարգից աջ գրված են 0,1,2,3,4 թվանշաններից մեկը, ապա պետք է կատարել կլորացում պակասորդով,
2) եթե թվի գրառման մեջ տվյալ կարգից աջ գրված են 5,6,7,8,9 թվանշաններից մեկը, ապա պետք է կատարել կլորացում հավելուրդով:
Առաջադրանքներ
1․ Թվի ամբողջ մասը կլորացրու՝
145,6 = 146
3,67 = 4
3,65 = 4
24,6 = 25
25,6 = 26
756,48 = 756
755,48 = 755
56,81 = 57
56,9 = 57
11,54 = 12
21,54 = 22
77,5 = 78
77,22 = 77
87,625 = 88
1245,5678 = 1246
254,459 = 254
2․ Տասնորդական կոտորակը գրե՛ք սովորական կոտորակի տեսքով.
ա) 3,87 = 387/100
գ) 137,56 = 13756/100
ե) 1,001 = 1001/1000
է) 3,5978 = 35978/10000
բ) 16,99 = 1699/100
դ) 0,003 = 3/1000
զ) 37,1 = 371/10
ը) 74,0938 = 740938/10000
3․ Կատարե՛ք գումարում.
ա)(–1,2) + (–3,4) = -4,6
գ) (–0,37) + (–6,23) = -6,60
ե) (–1,001) + (–2,456) = -3,457
բ) (–8,75) + (–1,25) = -10
դ) (–4,38) + (–2,04) = -6,42
զ) (–18,203) + (–0,411) = -18,614
4․ Համեմատե՛ք կոտորակները.
ա) 3,853 > 2,64
դ) 15,899 > 14,9
ե) 78832,91 > 78732,91 ,
բ) 72,93 < 73,851
գ) 0,382 < 0,45
զ) 663,0001 < 663,0002 ։
5․Կատարի՛ր բաժանում․
ա) 1000 ։ 0,25 = 4000
դ) 1295 ։ 0,37 = 3500
է) 888 : 0,37 = 2400
բ) 169 ։ 1,3 = 130
ե) 276 ։ 2,3 = 120
ը) 302 : 0,2 = 1510
գ) 7920 ։ 3,6 = 2200
զ) 10572 ։ 8,81 = 1200
թ) 4451 : 44,51 = 100
6․ AB հատվածը C կետով բաժանվում է AC և CB երկու հատվածների։ CB հատվածի երկարությունը AC հատվածի երկարության 2/3-ն է։ Գտե՛ք AB հատվածի երկարությունը, եթե CB հատվածի երկարությունը 24 սմ է։
36սմ
Լրացուցիչ առաջադրանքներ
7․ Որքա՞ն ժամանակում ժամացույցի ժամի սլաքը կպտտվի ուղիղ անկյան չափ:
4 ժամ
8․ Արույրը 60 % պղնձի և 40 % ցինկի համաձուլվածք է։ Գտեք 210կգ արույրը որքան պղինձ և ցինկ է պարունակում:
126կգ պղինձ, 84կգ ցինկ
9․ Քառակուսու պարագիծը նրա կողմից մեծ է 96 սմ-ով։ Գտե՛ք քառակուսու մակերեսը։
1024սմ^2
10․Բրինձը պարունակում է 70 % օսլա, իսկ գարին՝ 60 %։ 6կգ բրնինձը և 7կգ գարին որքան օսլա են պարունակում:
4,2 բրինձ
4,2 գարի
8,4 ընդհանուր
Դավիթ Մկրտչյան 